S.B.Ü. BURSA YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Kbrn nedir?

Kbrn'nin açılımı "Kimyasal Biyolojik Radyasyon ve Nükleer tehlikeli maddeler" dir. Kbrn, Kimyasal Biyolojik Radyasyon ve Nükleer kelimelerinin baş harflerinden oluşur.

Kbrn; kasten, kazaen veya doğal afetler sonucu kimyasal, biyolojik, radyasyon ve nükleer tehlikeli maddelerden ortama yayılarak insan ve çevre üzerine birçok olumsuz etkiler oluşturan tehlikeli maddelerin hepsini ifade eder.

Günümüzde savaş sanayi ve endüstri sahasında yaşanan gelişmeler KBRN risklerini artırır. Bütün bu riskler, geniş halk kitlelerin yaşamını olumsuz yönde etkiler. Ayrıca çok sayıda insanın yaşamını yitirmesine ve canlı hayatın sona ermesine/değişimine neden olur.

Kbrn maddeleri ile ilgili bilgi, kullanım ve denetim yetersizliği bugün tehlikeyi en yüksek düzeye taşımıştır.

Ülkemizin jeostratejik ve jeopolitik konumu, düzensiz bir kentleşme ile sanayileşmenin getirdiği riskler, diğer ülkelere oranla bu konuda bizleri daha fazla risk altında bırakmakta ve daha fazla hazırlıklı olmayı bir zorunluluk olarak ortaya koymaktadır.

Kbrn riskleri nelerdir?

1. Kimyasal üreten tüm fabrikalar

2. Kimyasal depolar

3. Tankerler

4. Boru hatları

5. Salgın hastalıklar

6. Radyoaktif malzeme olan yerler

7. Nükleer reaktörler

Endüstriyel riskler nelerdir?

1. Fiziksel: Gürültü, vibrasyon, sıcak, soğuk, basınç, radyasyon, toz, fiber

2. Kimyasal: yanıcı patlayıcı mad., toksik ve zehirli mad., hassasiyet yaratan mad.

3. Biyolojik: Toz ve patojenler

4. Psikolojik: Çalışma yeri şartları, bağımlılık,

5. Diğer: İş kazaları, meslek hastalıklar

Kbrn olayının özellikleri

1. Panik ve kargaşa yaratır.

2. Sağlık hizmetlerine aşırı yük oluşturur.

3. Müdahale, zor ve zaman alıcıdır.

4. İlk müdahale eden kişi risk altındadır.

5. Kişisel koruyucu malzeme gerektirir.

6. Dekontaminasyon (arındırma) gerektirir.

7. Hazırlıklı olmak zordur

Kbrn savunması

Kbrn savunması risk seviyesi yüksek olan illerde, etkin bir Kbrn müdahalesi için, yerel Tehlikeli Madde Birlikleri (TMB) oluşturulmasında zorunluluklar vardır. TMB’ler, tehlikeli madde ortamında; tehlikenin öncelikle büyümesini önlemek, mümkünse sonlandırmak ve kurtarma yapmak ile sorumluluğu olan ‘Özel Birliklerdir.’ Yurt dışındaki karşılığı, ‘Hazmat Birlikleri’dir.

Dünyada ve ülkemizde görülen örnek Kbrn olayları

1. 19 Kasım 1984 tarihinde Meksik o City’de meydana gelen doğal gaz patlamasında 500 kişi ölmüş, 4000 kişi de yaralanmıştır.

2. 1984 yılında Hindistan Bhopal’da 40 tonluk bir tanktan sızan Metilizosiyanat bulutu 33000 kişinin ani ölümüne, 150000 kişinin sakatlığına neden olmuştur.

3. 26 Nisan 1986 tarihinde Ukrayna’nın Çernobil kentinde ki nükleer santralde meydana gelen kazada, sayıları bini bulan acil durum çalışanları ve Çernobil personeli çok yüksek radyasyon dozuna maruz kalmıştır. Çalışanların bazıları için maruz kalınan doz öldürücü olmuştur. Çöken radyoaktifiyodinden kaynaklanan çocukluk tiroit kanseri, kazanın en önemli sağlık sorunlarından biridir. Bu kazadan en çok ülkemizin Trakya ve Doğu Karadeniz bölgesi etkilenmiştir.( Çernobil kazası, yaşanan en büyük nükleer kazadır.)

4. 3 Şubat 2011 tarihinde Ankara OSTİM ve İvedik Sanayi Bölgesinde ki LPG tüplerinden kaynaklanan iki ayrı patlama da 20 işçi yaşamını yitirmiş, 50 işçi de yaralanmıştır.

5. 17 Ağustos 1999 Marmara depreminde AKS A (Akrilik Kimya Sanayi A.Ş.)’d a meydana gelen 6400 ton Akrilonitril sızıntısı olmuştur.

6. Kırıkkale MKE fabrikasındaki 1986 yılında yaşanan ilk patlamada 19 kişi yaralanmıştır. 3 Temmuz 1997 tarihinde yaşanan mühimmat deposundaki patlama da ise 3 kişi hayatını kaybet miş, 16 kişi de yaralanmıştır.

7. Ülkemizde 1979 yılında İstanbul Boğaz’ında tanker ile kuru yük gemisinin çarpışması sonucu yaşanan kazada 100 bin ton ham petrol taşıyan tanker infilak etmiş, 43 denizci ölmüş, Boğaz’daki binlerce ev ve işyeri maddi hasar görmüştür. Tankerden saçılan petrol, Boğaz’da günlerce yanmıştır.

8. 11 Mart 2011 tarihinde Japonya’da yaşanan deprem ve tsunami felaketi sonrası Fukuşima nükleer santral inde oluşan yangın ve sızıntı nın neden olacağı etki halen ölçülememektedir. Fukuşima nükleer santralindeki kaza, Çernobil felaketinden sonra en büyük ikinci nükleer kazadır.

Kbrn ile ilgili uluslararası kurum ve kuruluşlar

Kbrn ile ilgili kurum ve kuruluşlar, uluslararası ve ulusal olmak üzere sınıflandırılır.

Kbrn ile ilgili bazı önemli uluslararası kurum, kuruluş ve sözleşmeler şunlardır:

1. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA)

2. Uluslararası Radyasyondan Korunma Komitesi (ICRP)

3. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom)

4. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN)

5. Nükleer Tedarikçiler Grubu (NTG)

6. Zangger Komitesi

7. Uluslararası KBRN Sözleşmeler

Kbrn ile ilgili ulusal kurum ve kuruluşlar

Kbrn ile ilgili bazı önemli ulusal kurum, kuruluş ve sözleşmeler şunlardır:

1. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)

2. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)

3. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı (RSHMB)

4.Ulusal Zehir Merkezi (UZEM)

5. Ulusal Kbrn mevzuatı

Türkiye'de kbrn tehlikelerinde organizasyon

Kbrn tehlikeli maddeler; kasten, kazaen veya doğal afetler sonucu ortama yayılarak insan ve çevre üzerine birço k olumsuz etki oluşturur.

Karayolundan geçen bir amonyak tankerinin kaza yapması sonucu ortama salınan amonyak gazı ile terör olaylarında kullanılan Sarin gazı neredeyse benzer riskler içermektedir.
Ülkemizde, gelişmekte olan sanayi ile birlikte ortaya çıkan sanayi kazalarındaki artışlar, yerel yönetimleri bazı ileri tedbirleri almak zorunda bırakmıştır.
İllerin Kbrn ile  ilgili taşıdıkları risklerine göre bu tedbirler, seviye olarak farklılıklar göstermektedir.

Örneğin yangınlara müdahale biçimlerinden, hastane arındırma sistemlerine, kullanılan kişisel koruyucu malzeme seviyesinden, arındırma sıvılarına kadar risk potansiyeline göre il seviyesinde planlamalar yapılmaktadır.

Türkiye’de, sanayi kazalarına müdahale etmekkonusunda; İl Özel İdareleri Kanunu’nun 69. Maddesi ve Belediye Kanunu’nun 53. Maddesi gereği, gerekli yetkileri yerel yönetimlere vermiştir. Her il, kendi Kbrn risklerini tespit ettikten sonra gerekli müdahale mekanizmasını oluşturmak ve sisteml erini kurmak zorundadır.
Bu çerçevede Kbrn İl Yapılanması Programı oluşturulmuştur. KBRN tehlikelerinde birçok disiplin, kuruluş aynı anda ve aynı yerde çalışır.

Bu yapılanmada yer alan kurum ve kuruluşlar:

1. İl Sağlık Müdürlüğü,

2. İl İtfaiye Birlikleri,

3. İl Emniyet Birimleri (Polis, Jandarma),

4. Türk Silahlı Kuvvetleri,

5. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (İl Meteoroloji Müdürlüğü),

6. Belediyeler,

7. Mahalle Gönüllüleri Dernekleri,

8. Sivil Toplum Kuruluşlarıdır.